Amerikalılar savaşın bir an önce sona ermesini istiyor. Ukraynalılar ise Rus füzelerinin, bombalarının ve insansız hava araçlarının bir daha Ukrayna’daki evleri vuramayacağından emin olmak istiyor. Bu bir sorun.
Bölgedeki güvenlik uzmanları Kyiv Post’a verdikleri mülakatlarda, Ukrayna’daki ev ve işyerlerinin gelecekteki Rus bombardıman uçakları, füzeleri ve kamikaze insansız hava araçlarının saldırılarına karşı korunmasının Batı için siyasi olarak mümkün olmadığını ve ABD Başkanı seçilen Donald Trump’ın Rusya-Ukrayna Savaşı’nı birkaç gün içinde sona erdirme teklifinin önünde büyük bir engel teşkil edeceğini söyledi.
Kremlin Ukrayna’yı işgal ettikten sonra Vietnam Savaşı’ndan bu yana herhangi bir ülke tarafından bir ulusa yönelik en şiddetli hava bombardımanını başlattı. Ukrayna hükümetinin Eylül sonu sayımlarına göre 24 Temmuz’dan bu yana Rus güçleri Ukrayna’daki hedeflere her türden 9.627 füze ve 13.997 kamikaze insansız hava aracı fırlattı.
Ukrayna ordusunun sayımlarına göre bu yılın Ekim ayından günümüze kadar Rus savaş uçakları cephe mevzilerini ve arka bölgeyi vurmak üzere günde 100-150 hava saldırısı daha düzenledi.
Kremlin sözcüleri Rusya’nın sadece askeri hedefleri vurduğunu söylese de gerçek ya kasıtlı ya da kazara farklı. 9 Temmuz’da bir Rus seyir füzesi Kiev’in merkezindeki bir çocuk hastanesine düşerek en az iki kişinin ölümüne, 30 kadın ve çocuğun yaralanmasına ve 150’den fazla kişinin de yaralanmasına neden oldu. 2024’ün en ölümcül Rus saldırısı ise kuzeydeki Poltava kentinde bir askeri enstitünün mezuniyet törenini vurdu ve 50 kişinin ölümüne, 271 kişinin yaralanmasına neden oldu. Kurbanların neredeyse tamamı sivildi.
Ukrayna’nın küçük hava kuvvetleri ve az sayıdaki hava savunması, her gün Ukrayna hava sahasını ihlal eden yüksek teknolojili yarı hipersonik füzeler, balistik füzeler ve üç ton ağırlığındaki yeni geliştirilmiş planör bombalarından ithal İran kamikaze dronlarına ve Kuzey Kore füzelerine kadar uzanan Rus uçan mühimmat cephaneliğini engellemekte zorlandı.
Kasım 2024’e ait Ukrayna Hava Kuvvetleri istatistikleri, Rus saldırılarının tipik bir gününde Ukrayna savunmasının genellikle insansız hava araçlarının yaklaşık yüzde 70-80’ini, her türden füzenin dörtte biri ile yarısı arasında bir kısmını, balistik füzelerin neredeyse hiçbirini ve planör bombalarının hiçbirini engellemeyi başardığını kaydediyor.
BM’nin Ekim ayında yaptığı bir tahmine göre, araştırmacıları savaşta 11,973 Ukraynalı sivilin öldüğünü teyit etti, bunların neredeyse tamamı Rus bombardımanında hayatını kaybetti. Ukraynalı yetkililer ve bağımsız medya genellikle gerçek rakamın bunun iki katı ya da daha fazla olduğunu belirtiyor. Şubat ayında yapılan bir BM tahminine göre Ukrayna’da hem hava bombardımanı hem de kara savaşından kaynaklanan savaş hasarının yeniden inşası ve toparlanmasının maliyeti 486 milyar dolar.
Yeni seçilen Trump liderliğindeki yönetimin kilit yetkilileri, Ocak 2025’te iktidara geldiklerinde savaşı ve kısmen de Rusya’nın sivil Ukrayna’ya yönelik acımasız askeri bombardımanını durdurmanın en önemli öncelikleri olacağını söylediler.
“Başkan her iki tarafı da müzakere masasına oturtmak istediğini açıkça ifade etti. Trump’ın aday gösterdiği Ulusal Güvenlik Başkanı Mike Waltz 14 Kasım’da Amerika’nın Sesi’ne verdiği mülakatta savaşı sürdürmeye değil bitirmeye odaklandığını söyledi.
Waltz ve Beyaz Saray’ın yeni dış politika ekibinin karşılaşacağı en önemli zorluk, Ukrayna’nın gelecekteki Rus saldırılarına karşı mutlak güvencelere sahip olmaması halinde, ateşkesin Ukrayna’nın ulusal güvenliğini doğrudan tehdit edeceği yönündeki Kiev’in tutumuna uyum sağlamanın ya da belki de onu ezip geçmenin bir yolunu bulmak olacaktır.
Kremlin’e güvenilemeyeceği ve Rusya’yı yeniden saldırmaktan ancak Ukrayna’da sahada askeri donanımın ya da güçlü müttefiklerin sert askeri destek taahhütlerinin ya da her ikisinin caydırabileceği görüşü Ukrayna’da neredeyse evrenseldir ve Avrupa başkentlerinde giderek daha fazla desteklenmektedir
Bölgesel güvenlik uzmanları, Ukrayna’nın barışçıl geleceğinin kilit parçalarından biri olan Ukrayna’daki ev ve işyerlerinin gelecekteki Rus hava, füze ve kamikaze drone saldırılarına karşı güvenilir ve etkili bir şekilde korunmasının, ABD bu konuda hemfikir olsa bile tüm NATO için teknik olarak zor olacağı konusunda hemfikir.
Savunma Politikaları Uzmanı ve Savunma Temsilciliği CEO’su Alp Sevimlisoy Kasım ayında Kyiv Post’a verdiği bir röportajda “NATO’nun Ukrayna üzerinde uçuşa yasak bölgeler için planları var, bir karar alınırsa bunu uygulayabilirler” dedi. “Ancak Amerika Birleşik Devletleri ile eşzamanlı olması gerekiyor. Belirleyici olabilmesi için Amerikan desteği şart.”
Sevimlisoy ve diğer bölgesel güvenlik uzmanları, NATO’nun bir örgüt olarak ya da NATO ülkelerinden oluşan bir grubun Ukrayna hava sahasını korumayı taahhüt etmesi ve Amerika’nın buna katılmaması halinde, Ukrayna hava sahasına yönelik korumanın pek etkili olmamakla sembolik olmak arasında bir yerde kalacağını söyledi.
Avrupa’nın önde gelen hava kuvvetleri, ateşkes olması halinde Ukrayna ve Rus kuvvetleri arasındaki hava sahasında devriye gezmek üzere düzinelerce uçak ve yeterli destek personeli konuşlandırabilir; ancak uçak ve mürettebat Avrupa’da bulunsa bile Almanya, Türkiye ve Romanya’daki NATO üslerinin Ukrayna hava sahasını korumaya yönelik çok uluslu bir girişim için kritik önemde olacağı belirtiliyor.
Nijmegen’li siyaset bilimi araştırmacısı Profesör Gustav Meibauer Kasım ayında Kyiv Post’a verdiği bir mülakatta, tüm fiziksel araçlar mevcut olsa bile Ukrayna hava sahasını gelecekteki Rus saldırılarına karşı korumanın karmaşıklığına işaret etti.
“Yasal olarak bu uluslararası hukuk için bir sorun değil. Ukrayna yardım çağrısında bulundu,” dedi Meibaur. “Sorun angajman kuralları.”
“Uçuşa Yasak Bölge Etkinliği” kitabının yazarı: From Military-Strategic Tool to Political Shorthand” kitabının yazarı Meibaur, Suriye, Bosna ve Irak’ta koalisyon tarafından işletilen uçuşa yasak bölgelerin, Ukrayna’nın daha fazla Rus hava saldırısından korunmak için ihtiyaç duyacağı hava koruma seviyesinden çok daha küçük olduğunu söyledi.
Analistlere göre Rusya’nın yıpranmış ama hala güçlü hava kuvvetleri ve çok sayıda hava savunma sistemi, Ukrayna semalarını mevcut ya da gelecekteki Rus hava saldırılarına karşı güvenli hale getirmeye yönelik herhangi bir uluslararası girişimi, Atlantik İttifakı’nın daha önce hiç denemediği ölçekte dev bir hava polisliği çabası haline getirecektir.
“Geçmişte, eğer düşman hava savunma kabiliyetlerine sahipse, bunların bastırılması gerekirdi. 2007’de uçuşa yasak bölge riskini ortadan kaldırmak için ilk iş hava savunma sistemlerini vurmak olmuştu. Ukrayna’da da bunu göz önünde bulundurmaları gerekecektir. NATO jetlerinin Ukrayna üzerinde uçmasını ve Rusya’nın kontrolündeki bölgeden ya da Rusya’dan ateş açılmasını istemezsiniz. Bu riskten nasıl kurtulursunuz?” Meibaur şunları söyledi.
Brüksel’deki NATO karargâhında görevli eski üst düzey Romanyalı subay Korgeneral (emekli) Virgil Bălăceanu Kyiv Post’a şunları söyledi: “NATO’nun NATO hava sahası dışında, özellikle de NATO’nun doğu sınırındaki cephe ülkelerinin hava sahası dışında uçuşa yasak bölge ilan etme olasılığı neredeyse imkânsız. Neden mi? Çünkü NATO kararları sadece uzlaşmayla alınıyor ve böyle bir deklarasyona muhtemelen en az bir NATO üyesi ülke karşı çıkacaktır.”
Ukrayna’nın (ya da Waltz’un müzakere ekibinin) Rusya-Ukrayna ateşkes anlaşmasının bir parçası olarak Ukrayna hava sahasının korunması için savaş uçakları ve personel görevlendirecek bir Avrupa ülkesi bulma şansı konusunda görüşler farklıydı.
Sevimlisoy, “Bazı ülkeler Ukrayna’da çok taraflı bir (hava) operasyonuna katılmayı kendi ulusal güvenlik hedeflerini ilerletmenin bir yolu olarak görebilir” dedi. “Türkiye Karadeniz’in süper gücü… ancak bu bir koalisyonun parçası olmak zorunda.”
“Bu durumda zaten ulusal kararlardan bahsediyor oluruz; bunu başarmak zor ama imkansız değil. Açıkçası bu, cephedeki devletler düzeyinde, bölgeyi güvence altına almak için kendi araçlarını kullanarak ya da potansiyel olarak bazı ortaklarınkini de dahil ederek alınacak kararları içerecektir.”
Meibaur şöyle dedi: “Bu siyasettir. Gerçeklere dayalı belirli strateji türleri, hisler değil. Bu durum kilit karar alıcılara kadar uzanıyor. Bazıları çıkarlara bakma konusunda iyidir. Ancak [Almanya Başbakanı Olaf] Scholtz Ukrayna’nın gerçek jeopolitik ihtiyaçları konusunda gerçekten zorlanıyor gibi görünüyor. Bu kararlar cesarete dayalı. Seçmenlerim nasıl tepki verecek?”
Kaynak: Kyiev Post
