- Rusya Sudan’da güvenlik ve istihbarat varlığını sürdürmek istiyor.
- Sudan, ABD ve NATO’nun Rusya ve Çin’e karşı hakimiyetinde kilit bir unsurdur.
- Türk Silahlı Kuvvetleri, geçmişteki sicili nedeniyle NATO öncülüğünde bir barış anlaşması yapmak için daha uygun bir konumda.
- Sudan’da savaşan gruplar, fiili devlet başkanı Abdel Fattah al-Burhan’a bağlı Sudan Silahlı Kuvvetleri (SAF) ve Mohamed Hamdan Dagalo’nun Hızlı Destek Kuvvetleri (RSF), uluslararası toplum görüşmeler için angaje olurken silahları susturmayı geçici olarak kabul ettiği için 72 saatlik bir mini çatışmasızlık daha var.
Kamu altyapısına büyük zarar veren ve can kayıplarına yol açan çatışmalar farklı yüzlere bürünürken News24 jeopolitik stratejist ve ulusal güvenlik uzmanı Alp Sevimlisoy ile konuştu.
News24: Yıkım halihazırda devam ederken, ülkede kalan her şeyi kurtarmak için en iyi senaryo nedir?
Alp Sevimlisoy: Sudan’daki en iyi senaryo, Silahlı Kuvvetler liderliğinin çoğunluğunun yanı sıra subay ve erlerin, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) ülkeleriyle ortaklığın, kazananın egemenliğinin çok taraflı olarak tanındığı bir durumu sağlamak için tek eylem yolu olduğunu kabul etmeleridir.
News24: Krizlerden faydalanmak için pusuda bekleyen yabancı çıkarlar olduğu söyleniyor. Bunlar kimler ve ne gibi çıkarlar peşindeler?
Sevimlisoy: Bu meselenin birden fazla katmanı var – bu bir vekalet savaşından ziyade, Sudan Silahlı Kuvvetleri üzerinde çoğunluk bazında kimin en fazla etkiye sahip olduğunun bir örneğidir. Bu, diğer uluslar ve bölgelerde jeopolitik açıdan başka şekilde hizalanmış aktörlerden oluşsa bile.
Tarihsel olarak Mısır, Sudan ordusu üzerinde önemli bir etkiye sahipti ve Kuzey Afrika askeri liderliği açısından öncü ve vizyoner olan eski general ve şimdiki Cumhurbaşkanı Abdel Fattah el-Sisi’nin uzun süreli istikrarı sağlamak için desteklenmesi gerekiyor.
Son birkaç yıldır hem Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) hem de Suudi Arabistan, Sudan’ın siyasi ve askeri figürleri üzerinde etkili olmaya başladı.
BAE, ülkeyi kilit bir küresel aracıya dönüştürme çabası uyarınca bölgesel hakimiyeti elinde tutmaya çalışıyor.
Suudi Arabistan ise Sudan’ı Yemen’de devam eden savaşa uygun bir hediye olarak görüyor ve Basra Körfezi ve ötesindeki rakiplerine karşı Suudi Arabistan’ın ittifak yapılacak bir aracı olarak görülme isteğini ortaya koyuyor.
Rusya Federasyonu sahada birden fazla tarafla bağlantılarını sürdürmeye çalışmakta, genel siyasi yönü yukarıdaki ülkelere bırakmakta, ancak güvenlik güçlerinin eğitimi ve ülke içinde istihbarat varlığının bir görünümünü sürdürme konusunda müdahil olmaktadır.
Çin Halk Cumhuriyeti’nin tek çıkarı, tek taraflı ticaret anlaşmaları yoluyla Sudan halkını ekonomik refahtan mahrum bırakmaktır ve buna şiddetle karşı çıkılmalıdır.
Fattah al-Burhan ve Dagalo’nun kişisel siyasi eğilimleri, ideolojik olarak farklı ulus devletlerle ittifak yapma konusunda çok az etkiye sahiptir, bu nedenle, Dagalo’nun RSF’sinin çatışma hattına geri dönerek kendisine ödünç verdiği Libyalı General Hafter’in birliklerinin bir kısmı da dahil olmak üzere, şimdilik ittifaklar konusunda akışkanlık olmaya devam edecektir.
Sadece Mısır’a değil, tüm bölgeye istikrar ve liderlik getiren Cumhurbaşkanı El-Sisi’nin liderliği devam etmelidir.
ABD ve NATO, askeri liderliğe siyasi tarafsızlık empoze ederken devletin yapısını korumak için Sudan Silahlı Kuvvetlerinin çekirdeği ile çalışmaya odaklanırken Cumhurbaşkanı El-Sisi ile birlikte çalışmalıdır.
News24: Sudan halkı uluslararası toplum tarafından hayal kırıklığına uğratılmış hissediyor mu ve neden?
Sevimlisoy: Sudan halkı, kendilerinden çok daha çalkantılı ulusal tarihlere sahip olmalarına rağmen bölgedeki birçok ülkenin bu noktada göreceli istikrar noktalarına ulaştığını ve bu nedenle, ister yabancı bir gücün müdahalesi isterse silahlı kuvvetler tarafından devletin konsolidasyonu yoluyla olsun, halkın sadece istikrar ve kişisel güvenlik arzuladığını düşünüyor.
News24: Kızamık, çocuk felci ve kolera gibi hastalıkların örneklerinin bulunduğu bilimsel laboratuarların kuşatılması ne gibi tehlikelere yol açıyor?
Rusya Federasyonu sahada birden fazla tarafla bağlantılarını sürdürmeye çalışmakta, genel siyasi istikameti yukarıdaki ülkelere bırakmakta, ancak güvenlik güçlerinin eğitimi ve ülke içinde istihbarat varlığının bir görünümünü sürdürme konusunda müdahil olmaktadır.
Çin Halk Cumhuriyeti’nin tek çıkarı, tek taraflı ticaret anlaşmaları yoluyla Sudan halkını ekonomik refahtan mahrum bırakmaktır ve buna şiddetle karşı çıkılmalıdır.
Sevimlisoy: Her ne kadar hiçbir taraf kasıtlı olarak laboratuarlardan sızıntıya izin vermek istemese de, bu son derece endişe verici bir gelişmedir.
Kolera ile ilgili olarak, ABD ve NATO’nun başını çektiği uluslararası toplum, kızamık, çocuk felci ve kolera aşılarını bir önlem olarak derhal sağlamaya başlamalı, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan, her türlü olasılığa karşı şimdiden önlem olarak halkın tüm kesimlerine dağıtımını sağlamalıdır.
Libya ve Orta Doğu’da olduğu gibi Kuzey Afrika’da da son derece başarılı olan Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Silahlı Kuvvetleri, NATO ortağı olarak kazandığı zaferler ve bölgesel güç merkezi kimliği ile hem laboratuarların güvenliğini sağlamak hem de Sudan halkına aşı yapılmasına yardımcı olmak üzere ABD ile işbirliği yapmak için ideal bir ortak olacaktır.
News24: Krizdeki El Beşir faktörü nedir ve durumun çözümünde bir rol oynayabilir mi?
Sevimlisoy: Silahlı kuvvetlerin törensel bir sancaktar araması durumunda, sembolik düzeyde geçiş yapmak için eski başkan El Beşir aranacaktır. Ancak General Burhan’a devletin işlevsel liderliğini sağlama ve sivil unsurlar entegre edilse bile yerleşik askeri liderliği sürdürme sorumluluğu verilecektir.
News24: Sudan’dan mülteci akınından en çok hangi ülkeler etkilenir?
Sevimlisoy: Sudan’ın diğer komşularına kıyasla ekonomik gücü nedeniyle en fazla etkilenecek ülke Mısır olacaktır.
Mısır son birkaç yıldır ciddi bir enflasyonist baskıya maruz kaldı ve mülteci akınının da buna katkıda bulunması muhtemel. Ancak BAE’den Suudi Arabistan’a kadar uzanan bir ülkeler konsorsiyumu, Cumhurbaşkanı El-Sisi’nin gözetiminde yapılandırılmış mali paketler sağlayarak Kahire üzerindeki mali baskıyı hafifletmek için çalışabilir.
News24: Eğer bir ateşkes sağlanırsa, bu ateşkes kalıcı olacak mı ve kalıcı bir çözümü garanti altına almak için ne yapılmalı?
Sevimlisoy: Ateşkesler ideal olsa da, ancak çatışmanın merkezinde yer alan çok farklı siyasi pozisyonlar varsa uzun süreli barışa yardımcı olacaktır.
Bunun yerine bir platoya ulaşılması gerekir. Bu da hem Sudan’ın devlet yapıları üzerinde hem de fiili olarak hem Sudan Silahlı Kuvvetlerinin hem de daha küçük ayrılıkçı güçlerin çoğunluk desteğine sahip olarak gücün konsolide edilmesi ile ilgilidir,
Ülkenin ileriye dönük genel yönetimine ilişkin bir anlaşmaya varılmasını sağlamak ve akabinde bunun çatışmada temsil edilen yelpazenin tüm taraflarını kapsayan yeni bir anayasa ile güvence altına alınması gerekmektedir.
News24: Cunta sivil yönetime geri dönülmesini istemiyor. Neden peki?
Sevimlisoy: Askeri liderlik, devletin yapısını korumak ve Sudan halkına istikrar getirmek için kendilerinin öncelikli konumda olduklarını görmüştür.
Siyasi partilerin savaşan grupların gücüne dayanamayacağı ve bu nedenle ülkeyi daha da fazla kargaşaya sürükleyeceği, potansiyel olarak devletin başarısızlığına neden olacağı ve milyonlarca Sudanlıyı aşırı tehlikeye atacağı düşünülüyor.
Cumhurbaşkanı El-Sisi’nin Mısır’daki liderliği Afrika ve ötesindeki pek çok ülke için yeniden yaratılması gereken bir model olarak görülüyor.
News24: Ukrayna’daki savaşla kıyaslandığında Sudan krizi endişe verici bir hızla mı ilerledi, benzer mi yoksa daha mı büyük?
Sevimlisoy: Hızdan ziyade, Sudan’daki fark, Sudan’daki güvenlik güçlerinin rütbe ve tabanı üzerinde kimin hakimiyet kuracağı ve dolayısıyla ülke ve halkı için gerekli olan istikrarın sürdürülmesi yoluyla yönetimin kurulmasıyla doğrudan ilişkili bir çatışma olmasıdır.
News24: Türk Silahlı Kuvvetleri bu çatışmada ne kadar önemli?
Sevimlisoy: Rusya Federasyonu’nun hem Kuzey Afrika hem de Orta Doğu’daki çıkarlarına karşı yürüttüğü mücadelede son derece başarılı olan Türk Silahlı Kuvvetleri, NATO’nun en aktif ve başarılı ordularından biri olmuştur.
Türk birlikleri Libya ve Suriye’de milyonlara güvenlik sağlamıştır ve Türk birliklerinin Sudan’a girmesi ülkede NATO’ya bağlı üslerin kurulmasını sağlayacaktır.
Türk Silahlı Kuvvetleri ile Sudan Silahlı Kuvvetleri arasında kurulacak bir ittifak, subayların ülkeyi istikrarsızlaştırmak isteyen Rusya Federasyonu unsurları tarafından eğitilmek ya da Sudan halkını her türlü ekonomik refahtan mahrum bırakmak isteyen Çin’in insafına terk edilmek yerine NATO üyesi bir devlete bağlı olmalarını sağlayacaktır.
En önemlisi, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin müstakbel komutanı, TSK’nın yetiştirdiği en velut subaylardan biri olan Orgeneral Musa Avsever, şimdiden bölge açısından önemli bir bölgesel kral yapıcı olarak görülüyor ve sadece Sudan’daki çatışmanın değil, Afrika ve Orta Doğu’da devam eden diğer birçok savaşın da sona erdirilmesi için zorunlu olacak.
Kaynak: news24
