Eski NATO Yüksek Müttefik Komutanı James Stavridis’e göre Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Karadeniz tahıl anlaşmasından çekilme kararı NATO savaş gemileriyle “doğrudan bir çatışmaya” yol açabilir.
ABD Donanması’nda 37 yıl görev yapmış emekli bir dört yıldızlı amiral olan Stavridis, Rusya’nın Karadeniz Tahıl Girişimi’ne katılımını durdurduğunu açıklamasının ardından Pazartesi günü Twitter’da bu uyarıyı yaptı.
Daha sonra Newsweek’e verdiği demeçte NATO’nun “muhtemelen Odessa gibi Ukrayna limanlarına gidip gelen insani yardım amaçlı tahıl ve gübre taşıyan gemilere eşlik edeceğini” söyledi. Bu gerçekleştiğinde NATO savaş gemileri potansiyel olarak Rus Donanması ile doğrudan karşı karşıya gelecektir. Sonuçlar tahmin edilemez ve çok tehlikeli olabilir ama yapılması gereken doğru şey budur.”
Rusya ile savaş sırasında Ukrayna’nın tahılını deniz yoluyla ihraç etmesini sağlayan Karadeniz tahıl anlaşması, çatışma sırasında küresel gıda fiyatlarının istikrar kazanmasında kilit rol oynadı. Rusya, Temmuz 2022’de Türkiye ve Birleşmiş Milletler’in aracılık ettiği orijinal anlaşmanın birkaç kez uzatılmasını kabul etmişti, ancak Kremlin Pazartesi günü anlaşmayı artık uzatmayacağını açıkladı.
Kremlin sözcüsü Dmitry Peskov gazetecilere yaptığı açıklamada anlaşmanın “de facto” olarak sona erdiğini söyledi. Peskov, kararın saatler önce Kırım’ın Kerç Boğazı Köprüsü’ne yapılan ve Rusya’nın Ukrayna’yı suçladığı saldırıya dayanmadığını da sözlerine ekledi. (Kiev köprü saldırısının sorumluluğunu üstlenmedi.)
Stavridis attığı tweet’te NATO’nun, Moskova’nın olası sevkiyat kesintisi tehdidini önlemek amacıyla Ukrayna’nın tahıl sevkiyatını korumak için devreye girebileceğini söyledi.
Stavridis ayrıca “Rusya’nın pervasızca hareket etmesi halinde” NATO’nun kendisini Moskova’nın Karadeniz’deki deniz filosuyla gergin bir durumda bulabileceğini söyledi.
“Bu uluslararası tahıl piyasası için çok kötü bir haber. Ayrıca @NATO’nun bu tahıl gemilerine eşlik etmesi gerektiğine karar vermesi ihtimalini de gündeme getiriyor.” Stavridis şöyle yazdı. “Rusya’nın pervasızca davranması halinde bu durum Rus Karadeniz filosu ile NATO savaş gemileri arasında doğrudan bir çatışmaya yol açabilir.”
Stavridis Newsweek’e gönderdiği e-postada şunları söyledi: “Rusya’nın Ukrayna’yı abluka altına almasına izin vermek NATO açısından önemli bir hata olur. Bu Ukrayna ekonomisini çökertecek ve Rusya’ya uluslararası sulardaki gemi hareketleri üzerinde etkili bir veto yetkisi verecektir.” Dolayısıyla NATO sevkiyatlara eşlik etmek üzere devreye girebilir.
Ukrayna dünyanın en büyük tahıl tedarikçilerinden biridir ve Dünya Gıda Programı, Putin’in Şubat 2022’de başlattığı savaştan önce Ukrayna’nın dünya çapında yaklaşık 400 milyon insanı beslemeye yetecek kadar tahıl ürettiğini tahmin etmektedir.
Savaşın ilk aylarında Ukrayna’nın tahıl ihracatı sekteye uğradığında küresel tahıl fiyatları yükselmişti. Kremlin’in anlaşmanın sona erdiğini açıklamasının ardından Pazartesi günü bu fiyatlar yeniden yükseldi.
Karadeniz tahıl anlaşmasına ilişkin haberler, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Putin’in bir telefon görüşmesi sırasında kendisine anlaşmanın bir kez daha uzatılmasını kabul edeceğini söylediğini açıklamasından günler sonra geldi.
Daily Sabah’ın haberine göre Erdoğan Cuma günü gazetecilere yaptığı açıklamada “Karadeniz tahıl koridorunun uzatılması konusunda kendisiyle aynı görüşteyiz” dedi.
Kremlin, Pazartesi günü anlaşmanın uzatılmayacağını açıklamadan önce Cuma günü Erdoğan’ın iddialarını hızla yalanladı. Mevcut anlaşmanın süresi Salı günü doluyor.
Jeopolitik stratejist Alp Sevimlisoy Newsweek’e verdiği demeçte Ukrayna’nın, “Karadeniz ve Doğu Akdeniz’de nihai üstün güce” sahip olduğunu söylediği Türk Silahlı Kuvvetleri’nin yardımı sayesinde tahıl ihracatına devam edebileceğini söyledi.
Sevimlisoy, “Türk Silahlı Kuvvetleri, Rusya Federasyonu’nun üzerinde ve ötesinde bir askeri güce sahiptir, bu nedenle Kremlin tahıl sevkiyatlarını hiçbir şekilde aksatamayacaktır çünkü tahıl anlaşması başından beri ülkenin ulusal güvenlik doktrininin bir parçası olduğu için Türkiye’nin askeri yüksek komutanlığının tam gazıyla karşı karşıya kalacaktır” dedi.
Daha önce uzatmaları kabul etmiş olsa da Rusya, anlaşmanın Ukrayna’ya haksız fayda sağladığına dair şikayetlerini dile getirmişti. Pazartesi günü Rusya Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada bu şikâyetler yinelendi ve Ukrayna güçlerinin Karadeniz’deki “Rus sivil ve askeri tesislerine yönelik provokasyon ve saldırıları” gerekçe gösterildi.
Ancak Peskov, “Rusya’nın koşulları yerine getirilir getirilmez, Rusya Federasyonu anlaşmaya geri dönecektir” diyerek girişimin gelecekte yeniden başlatılması için umut verdi.
Kaynak: Newsweek
