Soğuk Savaş’ın ilk dönemlerindeki gelişmelere bakıldığında, istihbarat ve askeri işbirliği alanındaki en etkili yapılardan birinin Bağdat Paktı olduğu görülür. 1955 yılında kurulan ve Orta Doğu Antlaşması Örgütü olarak da bilinen bu pakt, General Cemal Abdül Nasır liderliğindeki Bağlantısızlar hareketi gibi grupların doğmasına neden olan Sovyetler Birliği’nin entrikalarına karşı koyma ihtiyacı nedeniyle ortaya çıkmıştır. Bu durum Batı ittifakının bir araya gelmesine ve ülkeleri Komintern’in genişlemesine karşı koyabilecek ortak bir ittifak çatısı altında toplamasına yol açtı; ‘nihai oyun’ ise Orta Doğu’ya Batı odaklı, NATO’ya bağlı bir gelecek sağlamaktı.
Amerika Birleşik Devletleri, Başkan Eisenhower ve John Foster Dulles aracılığıyla Bağdat Paktı’nın kurulmasına öncülük etti. Girişim, Şah’ın İran Krallığı, Başbakan Nuri’nin Irak’ı ve Pakistan Cumhurbaşkanı Mirza gibi müttefiklerin yanı sıra Birleşik Krallık’tan Howard MacMillan ve Türkiye Cumhuriyeti’nden Adnan Menderes’ten de destek aldı. İsrail Devleti de Başbakan Moshe Sharrat ve David Ben-Gurion aracılığıyla örgütün değerli bir dış destekçisiydi.
Nihayetinde Başbakan Nuri’nin Irak’ın liderliğinden ayrılması, ülkenin ittifaktan çekilmesine neden oldu ve Bağdat Paktı’nın Komünizmle mücadeledeki başarılarına rağmen, ittifak 1979’da SSCB’nin azalan küresel ayak izi karşısında ön plana çıkan bölgesel çatışmaların ortasında sona erdi. Bugün, Orta Doğu’da mezhepçiliğin kötüleştiği, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırdığı, GRU’nun (Rus Askeri İstihbaratı) Libya ve Suriye’de yeniden varlık gösterdiği ve NATO ittifakı içinde stratejik nükleer caydırıcılığımızı geliştirmemiz ve kurallara dayalı uluslararası düzenlere düşman olanların benzer hamlelerine karşı koymamız gerektiği bir ortamda, Orta Doğu Antlaşması Örgütü’ne benzer daha fazla ittifak, çağdaş savunma düşüncesinde bir zorunluluk olarak takip edilmelidir.
Trump yönetiminin başarılı bir dış politika girişimi olan ve daha sonra Biden yönetimi tarafından da desteklenen Abraham Anlaşmaları, Körfez ülkeleri ile İsrail’in ticaretten güvenliğe kadar pek çok alanda yakınlaştığını ve tüm bunların İran İslam Cumhuriyeti tarafından temsil edilen ortak bir tehdit karşısında gerçekleştiğini gösterdi. Dahası, şu anda Türkiye Cumhuriyeti ile İsrail Devleti arasındaki bağların ‘çiçek açmasına’ tanık oluyoruz ve bu durum Akdeniz’in savunmasına odaklanacak bir askeri ittifakla sonuçlanacak – NATO açısından ABD’nin ulusal güvenliği için hayati önem taşıyan ve aynı zamanda enerji güvenliğinin ayrılmaz bir parçası olan Akdeniz doğal gaz rezervlerinin Türkiye-İsrail işbirliği yoluyla geliştirilmesi, böylece küresel enerji piyasalarının istikrara kavuşturulmasına ve yeni bir enerji krizinin önlenmesine yardımcı olacak.
Bağdat Paktı’nın modern bir eşdeğeri olan ve ABD, Türkiye Cumhuriyeti, Birleşik Krallık, İsrail Devleti ve Mısır’ı kapsayan bir pakt, istikrarlı ve güvenli bir Akdeniz için çok önemli olacaktır. Küresel olarak halkları etkileyen sürekli fiyat baskıları karşısında enerji güvenliğini destekleyecek ve aynı zamanda azalan Rus etkisi ve yükselen Çin Halk Cumhuriyeti karşısında ülkeleri NATO’ya yakınlaştırırken ulusal güvenlik hususlarını da geliştirecektir. Gerekli ekonomik gücü sağlamak için Körfez’de bulunan sermayeyi kullanan ve bunu Türk Silahlı Kuvvetleri’nin askeri gücü ve ABD’nin küresel yetenekleriyle birleştiren Birleşik Krallık, Brexit’in ardından denizaşırı politikasıyla ilgili olarak dünyadaki konumunu yeniden tanımlayabilecektir, İsrail’in mevcut İbrahim Anlaşmalarını yakın ittifak çerçevesinden çıkarıp pan-bölgesel bir anlaşmaya dönüştürebileceğini ve Cumhurbaşkanı Sisi’nin ülkesini ‘fabrika ayarlarına’ döndürmeye çalışarak Mısır’ı en başarılı askeri ve sosyo-ekonomik dönemine kavuşturan ve görev süresi boyunca İsrail Devleti ile bir uzlaşmaya varan Cumhurbaşkanı Enver Sedat’ın başarısını taklit edebileceğini söyledi.
Bir “Beş Göz” eşdeğerinin (ABD, Kanada, İngiltere, Avustralya ve Yeni Zelanda’dan oluşan istihbarat ittifakı) oluşturulması, söz konusu üye ülkelerin karşılıklı iç tehditlere karşı koymalarını ve hem Rusya hem de Çin’in kurallara dayalı küresel düzeni bozmaya yönelik girişimleriyle mücadeleye öncelik vermelerini de sağlayacaktır. Aynı istihbarat işbirliği, ABD’nin hipersonik silahlarının Türkiye Cumhuriyeti’ni de içeren NATO odaklı ayrı bir mekanizma aracılığıyla stratejik olarak yerleştirilmesi ve hipersonik füzelerin taktik nükleer kabiliyetle birlikte İncirlik Hava Üssü’ne yerleştirilmesinin denetlenmesi açısından da kilit önem taşıyacaktır. Bu müttefikler arasında (yurtiçi ve yurtdışı gözetleme programlarıyla ilgili olarak) ‘derin dalış’ yeteneklerine sahip bir XKeyscore eşdeğerinin uygulamaya konması, hem ulusal hem de bölgesel birliğe yönelik tehditleri istihbarat düzeyinde belirleyebilecek ortak bir sistematik çerçevenin sağlanması açısından zorunlu olacaktır; bu tehditler önceden tespit edilip karşı konulabilir ve böylece bu ittifakın Kremlin ve Pekin’in ittifak içi birliği bozmak için yerel vatandaşları kullanma girişimlerini engellemek için gerekli karşı tedbirlere sahip olması sağlanabilir.
Dünya, hem enerji odaklı sorunları hem de savunma politikası ve ulusal güvenlikle ilgili konuları çözmek için doğrudan küresel düzeyde politika önerileri beklerken, cevap muhtemelen politika manevra kabiliyeti daha yüksek ve kilit politikaları yürütme konusunda daha fazla kabiliyete sahip olan bölgeye özgü paktların oluşturulmasında yatıyor olabilir. Başarı önce yerel düzeyde gelecek, daha sonra ortak hedefler açısından bölgesel olarak ve nihayetinde tüm dünyada yankı bulacaktır; çünkü modern Türkiye’nin Kurucu Babası Atatürk’ün bir zamanlar söylediği gibi: “Yurtta barış, dünyada barış.
Kaynak: Geopolitical Monitor
